หนองบัวลำภู ศาลสมเด็จพระนเรศวรมหาราช
อุทยานแห่งชาติภูเก้าภูพานคำ แผ่นดินธรรมหลวงปู่ขาว เด่นสกาวถ้ำเอราวัณ นครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน
จังหวัดหนองบัวลำภู
เป็นเมืองที่ตั้งอยู่บนที่ราบสูงระหว่างหุบเขา โอบล้อมด้วยเทือกเขาภูพาน
จากเหนือจดใต้ และภูเก้าในทางทิศใต้ มีประวัติความเป็นมาอันยาวนาน
มากมายด้วยเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ที่สำคัญ หนองบัวลำภูมีสถานที่ท่องเที่ยวมากมาย
ไม่ว่าจะเป็นด้านธรรมชาติอันสวยงาม โบราณสถาน หรือเรื่องราวทางประวัติศาสตร์
แหล่งโบราณคดี และวัดวาอาราม
จังหวัดหนองบัวลำภูมีเนื้อที่ประมาณ
3,859.062
ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 2,411,928.74 ไร่
ขนาดพื้นที่คิดเป็นร้อยละ 2.27 ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือหนองบัวลำภูหรือในอดีตเรียกว่านครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน
ตามตำนานพระวอ-พระตา ผู้สร้างเมืองหนองบัวลำภูเมื่อประมาณปี พ.ศ. 2302 โดยได้สร้างกำแพงเมือง มีค่ายคูประตูหอรบครบครันเพื่อป้องกันข้าศึก
โดยเฉพาะข้าศึกจากทางเวียงจันทน์ คือ ได้สร้างกำแพงหิน หอรบขึ้นที่เชิงเขาบนภูพานคำ
ซึ่งเป็นเส้นทางหน้าด่านใกล้กับบริเวณน้ำตกเฒ่าโต้
ห่างจากกำแพงเมืองไปทางทิศตะวันออกประมาณ 1 กิโลเมตรต่อมาในปี
พ.ศ. 2310 พระเจ้าสิริบุญสารแห่งเมืองเวียงจันทน์ได้ส่งกองทัพมาปราบปราม
เกิดการต่อสู้กันที่ช่องน้ำจั่น (น้ำตกเฒ่าโต้) บนภูพานคำ สู้รบกันอยู่ 3 ปียังไม่แพ้ชนะกัน ทางฝ่ายเมืองเวียงจันทน์จึงขอกองทัพพม่ามาช่วยเหลือ
จนสามารถตีเมืองนครเขื่อนขันธ์ฯ ได้
พระวอ-พระตาจึงอพยพผู้คนหนีไปพึ่งพระเจ้าองค์หลวงไชยกุมารแห่งอาณาจักรล้านช้างจำปาสัก
ในปี พ.ศ. 2321 สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชจึงได้โปรดเกล้าฯ
ให้เจ้าพระยาจักรียกกองทัพมาช่วยพระวอ-พระตา
ขับไล่กองทัพของพระเจ้าสิริบุญสารออกไป
แล้วยกกองทัพติดตามเข้าตีเมืองเวียงจันทน์ได้
ครั้งนั้นได้ได้อัญเชิญพระแก้วมรกตซึ่งพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชนำไปจากเมืองเชียงใหม่
เมืองนครเขื่อนขันธ์ฯ ก็ได้มาขึ้นอยู่กับไทยในปี พ.ศ. 2433 ได้มีการจัดระเบียบการปกครองบ้านเมือง
ให้ข้าหลวงเมืองหนองคายบังคับบัญชาเมืองใหญ่ 16 เมือง
เมืองขึ้น 36 เมือง เรียกว่าเมืองลาวฝ่ายเหนือ
และเมืองนครเขื่อนขันธ์ฯ ก็ได้ขึ้นอยู่กับเมืองหนองคายนั้น
เจ้าเมืองหนองคายได้แต่งตั้งให้พระวิชโยคมกมุทเขตมาครองเมืองนครเขื่อนขันธ์ฯ
ซึ่งมีฐานะเป็นเมืองเอก และเปลี่ยนชื่อเมืองใหม่ว่าเมืองกมุทธาสัยจนในปี พ.ศ. 2443
ได้มีการเปลี่ยนชื่อมณฑลฝ่ายเหนือเป็นมณฑลอุดร และให้รวมเมืองต่าง ๆ
ในมณฑลอุดรเป็น 5 บริเวณ
เมืองกมุทธาสัยถูกรวมอยู่ในบริเวณบ้านหมากแข้ง และในปี พ.ศ. 2449 ได้โปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนชื่อเมืองกมุทธาสัยเป็นเมืองหนองบัวลำภูต่อมาในปี
พ.ศ. 2450 ได้ถูกลดฐานะลงเป็นอำเภอหนองบัวลำภู
ขึ้นกับจังหวัดอุดรธานี โดยมีพระวิจารณ์กมุธกิจเป็นนายอำเภอคนแรก
อำเภอหนองบัวลำภูมีความเจริญรุ่งเรืองขึ้นตามลำดับ
จนกระทั่งยกระดับเป็นจังหวัดหนองบัวลำภู เมื่อวันที่ 1 ธันวาคม
พ.ศ. 2536จังหวัดหนองบัวลำภูแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 6
อำเภอ ได้แก่ อำเภอเมืองหนองบัวลำภู อำเภอโนนสัง อำเภอศรีบุญเรือง
อำเภอนากลาง อำเภอสุวรรณคูหา และอำเภอนาวัง
|